Ośrodek Biologicznej Rekonstrukcji Stawów
Dr hab. n. med Prof. WSF Bogusław Sadlik
Ośrodek Biologicznej Rekonstrukcji Stawów
Dr hab. n. med Prof. WSF Bogusław Sadlik
Nasz ośrodek został założony w 2015 roku, a jego pomysłodawcą jest dr hab. n. med. Bogusław Sadlik. Celem pracy naszego ośrodka jest przede wszystkim rozwój nauk o medycynie regeneracyjnej i inżynierii tkankowej w zakresie ortopedii i traumatologii narządów ruchu- zwłaszcza w stawie kolanowym i skokowym.
Biologiczna Rekonstrukcja Stawów
czyli biologiczna regeneracja, samoregeneracja, inżynieria tkankowa, komórki macierzyste i inne metody jakimi leczymy uszkodzone stawy?
W ostatnich latach ortopedia skupia swoją uwagę na możliwościach biologicznego odtwarzania uszkodzonych struktur stawowych, które to metody określamy jako inżynieria tkankowa bądź medycyna regeneracyjna. Nasz ośrodek specjalizuje się właśnie w tego typu procedurach leczniczych, które mogą przywrócić pełną sprawność narządu ruchu, a co najistotniejsze, zmniejszyć ilość pacjentów, cierpiących na zwyrodnienie stawów skokowych lub kolanowych.
U podstaw medycyny regeneracyjnej znajduje się nowoczesna fizjoterapia i preparaty lecznicze, wspomagające regenerację tkanek, a także poprawa higieny, trybu życia oraz przywrócenie prawidłowego składu diety.
Innymi słowy „prześwietlenie” wszystkich czynników, które mogą być powodem uszkodzenia lub choroby stawów oraz pobudzenie mechanizmów samoregeneracji naszego organizmu.
W przypadku, gdy uszkodzenie chrząstki, łakotek, czy więzadeł stawu jest znaczące, niezbędna staje się interwencja chirurgiczna. Biologiczna rekonstrukcja stawów jest próbą odtworzenia tych struktur, które zostały uszkodzone w wyniku urazu bądź choroby zwyrodnieniowej w sposób biologiczny, bez stosowania sztucznych implantów, takich jak endoproteza lub sztuczne protezy więzadeł.
Istotą „biologicznej rekonstrukcji” jest również minimalizowanie urazu operacyjnego.
Innymi słowy, należy tak planować technikę zabiegu operacyjnego, aby cięcia były minimalne oraz nigdy nie uszkadzały ważnych struktur anatomicznych.
Większość operacji wykonuje się techniką artroskopową, a jeżeli to niemożliwe, wykonuje się mini-inwazyjne cięcia, przeprowadzając operację w wąskich dojściach z asystą kamery artroskopowej lub mikroskopu. Ubytki chrząstki stawowej naprawia się poprzez wszczepienie matryc (tzw. skafoldów) z komórkami macierzystymi lub chondrocytami (czyli komórkami pozyskiwanymi uprzednio z fragmentu chrząstki stawowej pacjenta), których celem jest wytworzenie nowej chrząstki stawowej w miejscu jej ubytku.
Regeneracja łąkotek jest możliwa na dwa sposoby. Pierwszy, to przeszczep od zmarłego dawcy. Łąkotka pobrana od zmarłej osoby, po dokładnym przebadaniu pod względem obecności bakterii lub wirusów, może być przechowywana w zamrożeniu przez dłuższy czas. Łąkotki są przechowywane i stale dostępne w bankach tkanek, pod warunkiem, że znajdzie się łąkotkę, zgodną co do kształtu i wymiarów z kolanem pacjenta. Co istotne w tej technice, przeszczep łąkotki, w przeciwieństwie do przeszczepu nerki czy serca, nie wymaga leczenia immunosupresyjnego (czyli ciągłego hamowania reakcji odrzutu), gdyż przeszczepiane łąkotki zawierają bardzo niewiele komórek dawcy, które mogą być identyfikowane jako obce uruchamiając reakcję odrzutu immunologicznego.
Naprawa uszkodzonych więzadeł polega na ich zeszyciu, jeśli uraz jest świeży lub odtworzeniu z użyciem innych tkanek, jeżeli uszkodzenie jest już zastarzałe. Istotnym elementem leczenia jest stosowanie implantów lub ortez redukujących siły rozciągające i oddziałujące na zeszyte lub przeszczepione więzadło w okresie jago biologicznej przebudowy, co trwa od 6 tygodni do 2 lat. Najczęściej do rekonstrukcji więzadeł kolana wykorzystuje się własne przeszczepy pod postacią ścięgien mięśni zginaczy podudzia ( tzw. „hamstringi” czyli ścięgno m. połścięgnistego lub smukłego), ścięgno mięśnia prostego uda ( część mięśnia czworogłowego uda) lub jedna trzecia środkowa pasma więzadła rzepki. Można też użyć więzadeł lub ścięgien tzw. allogenicznych, czyli tkanek od innej osoby, które podobnie jak łąkotki dostępne są w bankach tkanek.
Operacja rekonstrukcyjna jest ostatnią formą naprawy stawu, jednak zanim dojdzie do całkowitego jego uszkodzenia, możemy temu zapobiegać.
Zgodnie z myślą i doświadczeniem naszego zespołu, stosujemy tutaj inne techniki hamujące procesy degeneracyjne stawów, które nazywamy biologiczną regeneracją stawów.
Pod tą nazwą kryje się szereg metod, począwszy od syntetycznych lub naturalnych leków podawanych dostawowo lub doustnie, a kończąc na koncentracie płytek krwi lub komórek macierzystych podawanych dostawowo, których celem jest zregenerowanie czy też wzbudzenie potencjału biologicznego do samoregeneracji stawu.
Ostatnio rozpowszechniana terapia komórkami macierzystymi we wskazaniu dolegliwości bólowych stawów wzbudza wielkie nadzieje, szczególnie u pacjentów, którzy są zawiedzeni efektami dotychczasowego leczenia. W badaniach laboratoryjnych komórki macierzyste mogą być izolowane z różnych tkanek organizmu ludzkiego, jednak w praktyce klinicznej wykorzystuje się obecnie trzy źródła: szpik kostny, podskórna tkanka tłuszczowa oraz tak zwana galareta Whartona, tworząca ścianę sznura pępowinowego.
Uważa się, że komórki macierzyste nie tyle tworzą nową tkankę, co pobudzają mechanizmy samonaprawy drzemiące w naszym organizmie. Niezależnie od mechanizmów działania komórek macierzystych, dowody wskazują na to, że efekt biologiczny jest możliwy jedynie przy odpowiednio wysokim stężeniu komórek (kilku milionów na ml).
W ortopedii wykorzystujemy komórki macierzyste przede wszystkim do regeneracji chrząstki stawowej, gdyż ta nie potrafi się samodzielnie odtworzyć. Zabieg operacyjny polega na wyczyszczeniu ubytku, aż do zdrowej kości oraz wklejeniu łatki (matrycy, skafoldu) nasączonej koncentratem szpiku kostnego lub komórkami wypreparowanymi z tkanki tłuszczowej pacjenta lub ze sznura pępowinowego pozostałego po porodzie.
Oczywiście komórki muszą być odpowiednio pobrane, wyizolowane i zagęszczone przed implantacją do stawu. Inne zastosowania komórek macierzystych to regeneracja uszkodzonych łąkotek, więzadeł czy torbieli kostnych. Wstrzykiwanie komórek bezpośrednio do jamy stawowej jest naszym zdaniem bezcelowe z uwagi na utratę koniecznej koncentracji do wywołania efektu regeneracji biologicznej. Tego typu terapia może mieć jedynie ograniczone działanie przeciwbólowe.
W ciągu ostatnich kilkunastu lat fizjoterapia na całym świecie przeszła ogromny postęp. Badania naukowe nad przebiegiem procesów gojenia, nowoczesna diagnostyka, oraz monitorowanie efektów leczenia spowodowały znaczący wzrost wiedzy oraz umiejętności fizjoterapeutów. Aktualne oblicze tej dziedziny ulega bardzo istotnej przemianie i dalej intensywnie się rozwija. Współczesna fizjoterapia narządu ruchu opiera się głównie na całościowym zrozumieniu funkcji narządu ruch w połączeniu z procesami gojenia i regeneracji naszego organizmu.
Zabiegi fizykalne do których przyzwyczaił się pacjent stały się tylko uzupełnieniem świadomego budowania strategii leczenia fizjoterapeuty, który podobnie jak lekarz, powinien umieć zbadać pacjenta, wyciągnąć odpowiednie wnioski oraz samodzielnie zaplanować program terapeutyczny, którego fundamentem jest odpowiedni ruch oraz terapia manualna.
Nieodłącznym aspektem leczenia narządu ruchu jest zaplanowanie programu treningowego dla sportowców, chcących powrócić do swojej dyscypliny. Jednak równie ważne jest wyznaczenie zadań ruchowych dla osób, które mają zbyt mało ruchu, co niewątpliwie jest najczęstszą przyczyną stopniowej degeneracji stawów przeciętnego obywatela Europy.
Preparaty zawierające chondroitynę, glukozaminę, kwas hialuronowy czy inne substancje będące składnikami macierzy chrzęstnej, są aplikowane w celu wzmocnienia lub regeneracji chrząstki stawowej.
Suplementy diety są rodzajem leków, które jednak nie muszą być poddawane ścisłemu nadzorowi farmakologicznemu w trakcie produkcji. W zawiązku z tym należy się spodziewać, że nie zawsze skład i jakość preparatu będzie tożsama z wartościami podawanymi przez producenta.
Niestety mnogość preparatów na rynku i dopuszczalność ich komercyjnego reklamowania wprowadza dużą dezinformację dla pacjentów jak i lekarzy. Dodatkowo, nie istnieją rzeczywiste dowody naukowe, które mogłyby potwierdzić skuteczność terapii tego typu preparatami. Niektórzy lekarze potwierdzają korzystny wpływ suplementów diety, opierając się na obserwacji swoich pacjentów. Dlatego tego typu terapię należy prowadzić z użyciem preparatów sprzedawanych w aptekach, w oparciu o poradę lekarza lub doświadczonego farmaceuty.
Naszym zdaniem regularny sen, prawidłowe odżywianie, unikanie życia w stresie i pośpiechu to trzy filary zdrowia. Zdrowie, a w tym zdrowe kości i stawy, w dużej mierze zależą od ogólnego stanu naszego organizmu. Dlatego niehigieniczny tryb życia, poza złym samopoczuciem, ciągłym zmęczeniem oraz łatwym zapadaniem na różne choroby, w niedługim czasie objawi się zwyrodnieniem stawów. W obecnych czasach trudno żyć bezstresowo, ale należy unikać okazji do sytuacji stresowych oraz dbać o regularność i jakość snu oraz posiłków.
Należy unikać mieszkania i pracy w zanieczyszczonym środowisku, nie mówiąc o paleniu tytoniu czy też przyjmowaniu innych toksycznych używek. Z kolei zbyt szybkie i nadmierne odchudzanie się, czy też stosowanie diet ograniczających białka, wapń czy niektóre witaminy może doprowadzić do destrukcji tkanek, a najwcześniej do niszczenia chrząstki stawowej.
Aktywność fizyczna jest dla człowieka tak samo ważna jak sen i prawidłowe odżywianie. W dzisiejszych czasach cywilizacji komfortu nasze stawy mają zbyt mało ruchu, co często jest powodem ich stopniowej degeneracji. Dlatego powinniśmy szukać okazji do ruchu. Sporty takie jak: pływanie, jazda na rowerze, bieganie czy też nordic walking to bardzo dobre formy aktywności fizycznej, które pomogą nam nie tylko utrzymać prawidłową wagę i dobrą kondycję, ale przede wszystkim stymulują stawy do samoregeneracji oraz utrzymują prawidłowe odżywienie i natlenienie tkanek naszego ciała.
Uprawianie sportu poprawia naszą odporność, zapobiega wielu chorobom, znacznie zmniejsza ryzyko zawału oraz poprawia koncentrację i kondycję psychiczną. Istotne jest jednak, aby w przypadku uprawiania sportu znać granicę wydolności swojego organizmu i nie doprowadzić do tzw. przetrenowania, co może skutkować kontuzjami lub chorobami ścięgien, mięśni i stawów.
Dla osób, które nie lubię lub nie mogą uprawiać sportu, ważne jest utrzymanie podstawowej codziennej aktywności fizycznej polegającej na samodzielnym wykonaniu prac domowych, co najmniej 40 minutowym spacerze oraz poświęceniu kilkunastu minut na tzw. gimnastykę z rozciąganiem.
Bardzo dobrą aktywnością fizyczną jest praca w ogrodzie lub sprzątanie domu, które powinno być zakończone ćwiczeniami rozciągającymi szyję, kręgosłup, barki oraz biodra, kolana i ścięgno Achillesa. Wystarczy poświęcić kilkadziesiąt minut dziennie, aby utrzymać zdrowie - nie tylko stawów.
Szanowni Państwo,
celem umówienia konsultacji prosimy o kontakt telefoniczny
tel. +48 530 305 040 www.goonclinic.pl
ORTHOS Szpital Wielospecjalistycznytel. +48 71 735 87 00 www.orthos.pl
